Wspaniały początek roku dla Frankowiczów, zwycięska passa trwa!

W dniu 18 stycz­nia 2024 r. Try­bu­nał Spra­wie­dli­wo­ści Unii Euro­pej­skiej (TSUE) po raz kolej­ny sta­nął po stro­nie kon­su­men­tów, odpo­wia­da­jąc na pyta­nia pre­ju­dy­cjal­ne zada­ne przez Sąd Rejo­no­wy dla War­sza­wy-Śród­mie­ścia w War­sza­wie. Decy­zja doty­czy­ła spra­wy C‑531/22, w któ­rej pozwa­nym był Getin Noble Bank, obec­nie w upadłości.

Spra­wa doty­czy­ła kon­su­men­ta z Pol­ski, któ­ry w 2006 r. i 2008 r. zawarł dwie umo­wy kre­dy­tu indek­so­wa­ne­go do CHF. W związ­ku z bra­kiem regu­lo­wa­nia płat­no­ści Getin Noble Bank wypo­wie­dział te umo­wy i w elek­tro­nicz­nym postę­po­wa­niu upo­mi­naw­czym uzy­skał prze­ciw­ko dłuż­ni­ko­wi dwa naka­zy zapła­ty. Kon­su­ment nie zaskar­żył naka­zów zapła­ty i ich nie ure­gu­lo­wał, w związ­ku z czym doszło do ich upra­wo­moc­nie­nia się i nada­nia im klau­zul wykonalności.

Spra­wa tra­fi­ła do Sądu Rejo­no­wy dla War­sza­wy-Śród­mie­ścia, któ­ry mając pew­ne wąt­pli­wo­ści skie­ro­wał do TSUE pyta­nia pre­ju­dy­cjal­ne, chcąc usta­lić m.in. czy ma on obo­wią­zek oce­nić posta­no­wie­nia umów kre­dy­to­wych, a jeśli uznał­by, że warun­ki są nie­uczci­we — dopro­wa­dzić do sytu­acji, w któ­rej klient nie będzie nimi zwią­za­ny. Ponad­to sto­łecz­ny sąd zapy­tał o moż­li­wość uzna­nia zapi­su umo­wy za nie­waż­ny, jeśli jego skut­ki są takie same jak te, któ­re wywo­łu­je waru­nek umo­wy w innym ban­ku wpi­sa­ny już do kra­jo­we­go reje­stru klau­zul niedozwolonych. 

War­szaw­ski Sąd w uza­sad­nie­niu pyta­nia wska­zał, że w sytu­acji, w któ­rej kre­dy­to­bior­ca nie zaskar­żył naka­zów zapła­ty, nie przy­słu­gu­ją mu już żad­ne środ­ki praw­ne, mogą­ce w prak­ty­ce dopro­wa­dzić do zakwe­stio­no­wa­nia obo­wiąz­ków wyni­ka­ją­cych z naka­zów nawet, jeśli te uwzględ­nia­ją rosz­cze­nia będą­ce kon­se­kwen­cją umów zawie­ra­ją­cych nie­uczci­we warun­ki. Nato­miast kra­jo­we prze­pi­sy pro­ce­du­ral­ne unie­moż­li­wia­ją sądo­wi pyta­ją­ce­mu wycią­gnię­cie z takich ewen­tu­al­nych wnio­sków jakich­kol­wiek prak­tycz­nych konsekwencji.

TSUE w swo­im wyro­ku jed­no­znacz­nie stwier­dził, że sąd nad­zo­ru­ją­cy postę­po­wa­nie egze­ku­cyj­ne ma pra­wo badać poten­cjal­nie nie­uczci­wy cha­rak­ter warun­ku umow­ne­go zawar­te­go w umo­wie kre­dy­to­wej. Try­bu­nał przy­po­mniał, że posza­no­wa­nie praw przy­zna­nych przez dyrek­ty­wę kon­su­menc­ką (93/13) nie jest moż­li­we bez sku­tecz­ne­go bada­nia poten­cjal­nie nie­uczci­wych warun­ków umo­wy. W związ­ku z tym, kra­jo­we prze­pi­sy doty­czą­ce wyda­wa­nia naka­zów zapła­ty i postę­po­wa­nia egze­ku­cyj­ne­go muszą prze­wi­dy­wać moż­li­wość doko­na­nia takiej oce­ny przez sąd z urzę­du. Zda­niem TSUE, sąd kra­jo­wy może auto­ma­tycz­nie badać poten­cjal­nie nie­uczci­we zapi­sy w umo­wach fran­ko­wych tak­że na eta­pie postę­po­wa­nia egzekucyjnego.

W kwe­stii pyta­nia war­szaw­skie­go sądu o skut­ki wpi­sa­nia klau­zu­li abu­zyw­nej do reje­stru klau­zul nie­do­zwo­lo­nych w wyni­ku innej spra­wy, TSUE orzekł nato­miast, że stwier­dze­nie nie­uczci­we­go cha­rak­te­ru warun­ku umow­ne­go przez porów­na­nie go z tre­ścią klau­zu­li wpi­sa­nej do takie­go reje­stru może w szyb­ki spo­sób przy­czy­nić się do tego, by takie warun­ki, sto­so­wa­ne w wie­lu umo­wach, prze­sta­ły wywo­ły­wać skut­ki wobec kon­su­men­tów. Umo­wy nie muszą mieć iden­tycz­ne­go brzmie­nia, istot­ne jest, aby porów­ny­wa­ne klau­zu­le posia­da­ły taki sam sens i wywo­ły­wa­ły wzglę­dem kon­su­men­tów jed­na­ko­we skut­ki. W tym przy­pad­ku TSUE wska­zał, że stwier­dze­nie nie­uczci­we­go cha­rak­te­ru warun­ku umow­ne­go poprzez porów­na­nie z klau­zu­lą wpi­sa­ną do reje­stru klau­zul nie­do­zwo­lo­nych może skut­ko­wać bra­kiem zwią­za­nia takim posta­no­wie­niem wobec kon­su­men­ta. Nad­to w kon­tek­ście języ­ko­we­go brzmie­nia TSUE okre­ślił, iż oce­ny nale­ży doko­ny­wać w opar­ciu o sens i jed­na­ko­we skut­ki wzglę­dem konsumenta.

Stycz­nio­wy wyrok TSUE to już kolej­ne istot­ne orze­cze­nie w kon­tek­ście ochro­ny praw kon­su­men­tów w Pol­sce, jakie zapa­dło w tym roku. Jest to waż­ny krok w kie­run­ku zapew­nie­nia więk­szej ochro­ny kre­dy­to­bior­com i rów­no­wa­gi mię­dzy ban­ka­mi a ich klien­ta­mi-kon­su­men­ta­mi. Spra­wa ta, mimo że doty­czy­ła kon­kret­ne­go sta­nu fak­tycz­ne­go, ma jed­nak istot­ne zna­cze­nie dla wszyst­kich kre­dy­to­bior­ców, któ­rzy zawar­li umo­wę kre­dy­tu deno­mi­no­wa­ne­go lub indek­so­wa­ne­go do kur­su walu­ty obcej, zawie­ra­ją­cą nie­do­zwo­lo­ne posta­no­wie­nia umow­ne, któ­re pocho­dzi­ły z wzor­ca umow­ne­go, a nie zosta­ły indy­wi­du­al­nie wyne­go­cjo­wa­ne. Co wię­cej, wyrok TSUE może mieć rów­nież istot­ny wpływ nie tyl­ko na umo­wy ban­ko­we, czy kre­dy­to­we, ale tak­że inne umo­wy, w któ­rych przed­się­bior­ca zasto­so­wał nie­do­zwo­lo­ne posta­no­wie­nia umow­ne rażą­co naru­sza­ją­ce inte­re­sy kon­su­men­tów oraz kształ­tu­ją­ce jego pra­wa i obo­wiąz­ki w spo­sób sprzecz­ny z dobry­mi obyczajami.