Rządowy projekt ustawy o zmianie KPC w przedmiocie zmiany właściwości w sprawach frankowych.

Celem odcią­że­nia sądów w naj­więk­szych ośrod­kach, a w szcze­gól­no­ści w War­sza­wie, gdzie od kwiet­nia 2021 r. funk­cjo­nu­je tzw. Wydział Fran­ko­wych dedy­ko­wa­ny do roz­po­zna­wa­nia spraw kre­dy­tów fran­ko­wych, pla­no­wa­na jest zmia­na prze­pi­sów kodek­su postę­po­wa­nia cywil­ne­go, któ­ra ogra­ni­czy na 5 lat moż­li­wość kie­ro­wa­nia spraw do tego Sądu, kon­su­men­tom nie­za­miesz­ku­ją­cym w Warszawie.

Przy oka­zji refor­my pro­ce­du­ry cywil­nej, w sej­mo­wej pod­ko­mi­sji doda­no prze­pis epi­zo­dycz­ny, któ­ry na pięć lat ma wpro­wa­dzić dla kon­su­men­tów przy­mus skła­da­nia pozwów w sądzie wła­ści­wym dla ich miej­sca zamiesz­ka­nia. Zgod­nie z pro­jek­to­wa­ną regu­la­cją w okre­sie pię­ciu lat od dnia wej­ścia w życie usta­wy powódz­two kon­su­men­ta o rosz­cze­nie zwią­za­ne z zawar­ciem umo­wy kre­dy­tu walo­ry­zo­wa­ne­go, deno­mi­no­wa­ne­go lub indek­so­wa­ne­go do walu­ty innej niż walu­ta pol­ska (w tym o usta­le­nie ist­nie­nia lub nie­ist­nie­nia sto­sun­ku praw­ne­go, o usta­le­nie bez­sku­tecz­no­ści posta­no­wień umo­wy, o zwrot świad­czeń etc.) wyta­cza się wyłącz­nie przed sądem, w okrę­gu któ­re­go powód (kre­dy­to­bior­ca) ma miej­sce zamieszkania.

War­to przy­po­mnieć, że nowe­li­za­cją kodek­su postę­po­wa­nia cywil­ne­go z listo­pa­da 2019 r. w pro­ce­du­rze cywil­nej poja­wił się nowy prze­pis, doty­czą­cy wła­ści­wo­ści prze­mien­nej sądu, tj. art. 37² § 1 i 2. Dzię­ki temu zapi­so­wi od dnia 7 listo­pa­da 2019 r. kon­su­men­ci mogli zło­żyć powódz­two prze­ciw ban­ko­wi do sądu wła­ści­we­go wg ich miej­sca zamiesz­ka­nia lub sie­dzi­by pozwa­ne­go ban­ku, a więc mie­li wybór, któ­ry sąd będzie roz­po­zna­wał ich sprawę.

W przy­pad­ku pro­wa­dzo­nych przez Kan­ce­la­rię spraw fran­ko­wych, w prak­ty­ce zde­cy­do­wa­na więk­szość spraw kie­ro­wa­na jest do Sądów znaj­du­ją­cych się na tere­nie War­sza­wy, z uwa­gi na sie­dzi­bę pozy­wa­nych ban­ków oraz na utrwa­lo­ną już, korzyst­ną linię orzecz­ni­czą. Wzmo­żo­ne zain­te­re­so­wa­nie kre­dy­to­bior­ców kie­ro­wa­niem spraw do War­sza­wy spo­wo­do­wa­ło tak­że utwo­rze­nie wspo­mnia­ne­go Wydzia­łu Fran­ko­we­go, w któ­rym pra­cu­ją sędzio­wie mają­cy boga­te doświad­cze­nie w roz­po­zna­wa­niu tego typu spraw i dzię­ki któ­rym ugrun­to­wa­ła się już pozy­tyw­na dla kre­dy­to­bior­ców linia orzecz­ni­cza, sta­no­wią­ca bazę dla sądów z całej Polski.

Pro­jek­to­wa­na zmia­na ogra­ni­cza­ją­ca na 5 lat moż­li­wość kie­ro­wa­nia spraw tzw. kre­dy­tów fran­ko­wych do sądu wła­ści­we­go dla sie­dzi­by ban­ku jest podyk­to­wa­na przede wszyst­kich chę­cią odcią­że­nia war­szaw­skich sądów, do któ­rych tra­fia więk­szość pozwów na tle spo­rów zwią­za­nych z kre­dy­ta­mi fran­ko­wy­mi (w 2022 r. do same­go Wydzia­łu Fran­ko­we­go wpły­nę­ło prze­szło 25 tys. spraw). Powyż­sze ozna­cza, że Fran­ko­wi­cze, któ­rzy zde­cy­du­ją się skie­ro­wać pozew prze­ciw­ko ban­ko­wi, nie będą mogli już sami zde­cy­do­wać, do jakie­go sądu wnio­są spra­wę i będą zmu­sze­ni do zło­że­nia pozwu do sądu wła­ści­we­go dla ich miej­sca zamiesz­ka­nia. W opi­nii Kan­ce­la­rii i śro­do­wi­ska praw­ni­cze­go może to sta­no­wić ogra­ni­cze­nie moż­li­wo­ści wybo­ru wła­ści­wo­ści sądu.

Jakie następ­stwa przy­nie­sie za sobą pla­no­wa­na przez rząd popraw­ka kodek­su postę­po­wa­nia cywilnego?

Zło­że­nie pozwu w tzw. Wydzia­le Fran­ko­wym będzie moż­li­we tyl­ko dla kre­dy­to­bior­ców, dla któ­rych Sąd Okrę­go­wy w War­sza­wie wła­ści­wym ze wzglę­du na miej­sce zamiesz­ka­nia. Pozo­sta­li kre­dy­to­bior­cy będą zmu­sze­ni pozy­wać ban­ki już tyl­ko w sądach wła­ści­wych dla swo­je­go adre­su zamiesz­ka­nia, czy­li nie będą mogli skie­ro­wać spraw do wyspe­cja­li­zo­wa­ne­go Wydzia­łu, co może prze­ło­żyć się na nie­pew­ne roz­strzy­gnię­cie ich spra­wy. Nie jest tajem­ni­cą, że naj­ko­rzyst­niej­sze dla kre­dy­to­bior­ców orzecz­nic­two wystę­pu­je wła­śnie w tym wydzia­le, do któ­re­go Fran­ko­wi­cze spo­za War­sza­wy praw­do­po­dob­nie nie­dłu­go nie będą już mogli kie­ro­wać swo­ich spraw. Na mar­gi­ne­sie nale­ży przy­po­mnieć, że wyro­ki jakie zapa­da­ją przez sąda­mi war­szaw­ski­mi, są w 98% korzyst­ne dla kredytobiorców.

Nie moż­na też zapo­mi­nać o kolej­nej kwe­stii, jaką jest udzie­la­nie zabez­pie­czeń kre­dy­to­bior­com na czas trwa­nia postę­po­wa­nia. Wydział fran­ko­wy jest zna­ny z wyjąt­ko­wo pro­kon­su­menc­kich decy­zji, co prze­ja­wia się m.in. w udzie­la­niu kre­dy­to­bior­com pra­wa do wstrzy­ma­nia spła­ty rat kre­dy­tu na cały czas trwa­ją­ce­go postę­po­wa­nia. Tym samym kre­dy­to­bior­ca uzy­sku­je bły­ska­wicz­ną korzyść w posta­ci bra­ku koniecz­no­ści spła­ty dal­szych rat kre­dy­tu i może ze spo­ko­jem ocze­ki­wać na wyrok. Tak było też w przy­pad­ku Klien­tów Kan­ce­la­rii, któ­rzy uzy­ska­li zabezpieczenia.

Nie moż­na się dzi­wić, iż powsta­ją oba­wy, czy usta­wo­we wyję­cie spraw fran­ko­wych ze spe­cjal­nie utwo­rzo­ne­go do  tego wydzia­łu nie wpły­nie na jakość orzecz­nic­twa. Wbrew zapew­nie­niom poli­ty­ków może się oka­zać, że pla­no­wa­ne popraw­ki nie tyl­ko nie uspraw­nią pra­cy sądów, ale wręcz wywo­ła­ją odwrot­ny efekt: sędzio­wie spo­za War­sza­wy zosta­ną przy­tło­cze­ni ilo­ścią nowych spraw z dzie­dzi­ny pra­wa ban­ko­we­go. Nale­ży mieć na uwa­dze, że nigdzie poza War­sza­wą nie ma wyspe­cja­li­zo­wa­ne­go wydzia­łu fran­ko­we­go, a Sędzio­wie do któ­rych zosta­ną skie­ro­wa­ne spra­wy o unie­waż­nie­nie umów kre­dy­tów indek­so­wa­nych lub deno­mi­no­wa­nych, będą mie­li z nimi do czy­nie­nia po raz pierwszy.

W opi­nii Kan­ce­la­rii Fran­ko­wi­cze, któ­rzy jesz­cze mają wąt­pli­wo­ści co do wystą­pie­nia z rosz­cze­niem prze­ciw­ko ban­ko­wi, powin­ni pod­jąć jak naj­szyb­szą decy­zję o tym, czy wystę­po­wać prze­ciw­ko ban­ko­wi o usta­le­nie nie­waż­no­ści ich umo­wy, żeby móc jesz­cze skie­ro­wać swo­ją spra­wę do Wydzia­łu Fran­ko­we­go. Po wej­ściu w życie nowe­li­za­cji w aktu­al­nym brzmie­niu Fran­ko­wi­cze spo­za War­sza­wy nie będą już mie­li takiej moż­li­wo­ści, stąd nawet jeśli uzy­ska­nie wyro­ku choć może nastą­pi szyb­ciej, to kie­ru­nek w jakim zosta­nie roz­po­zna­na ich spra­wa, będzie niepewny.