Na czym polega ustalenie nieważności umowy kredytu CHF i jakie są tego skutki?

W związ­ku z tym, iż w ostat­nim cza­sie nastą­pił wzrost licz­by orze­czeń wyda­wa­nych przez sądy, któ­re usta­la­ją nie­waż­ność umów kre­dy­tów indek­so­wa­nych do CHF oraz deno­mi­no­wa­nych w CHF, aktu­al­ne sta­je się pyta­nie doty­czą­ce skut­ków zwią­za­nych z unie­waż­nie­niem tzw. kre­dy­tu fran­ko­we­go. Dla kre­dy­to­bior­ców posia­da­ją­cych kre­dy­ty CHF istot­ne są bowiem kon­se­kwen­cje, jakie będą wią­za­ły się z uzy­ska­nym – korzyst­nym wyro­kiem sądu.

Umo­wa kre­dy­tu nie ist­nia­ła od chwi­li jej zawarcia

Naj­waż­niej­szym skut­kiem usta­le­nia nie­waż­no­ści umo­wy „kre­dy­tu we fran­kach szwaj­car­skich” jest uzna­nie, że umo­wa nie ist­nia­ła od same­go począt­ku, czy­li od momen­tu jej zawar­cia. Stwier­dze­nie nie­waż­no­ści umo­wy kre­dy­to­wej powo­du­je, że taka umo­wa zosta­je wyeli­mi­no­wa­na z obro­tu praw­ne­go, a sko­ro umo­wa nie ist­nie­je, to kre­dy­to­bior­ca nie ma rów­nież obo­wiąz­ku dal­sze­go spła­ca­nia rat kredytu.

Anu­lo­wa­nie sal­da wyra­żo­ne­go w CHF

W kon­se­kwen­cji przy stwier­dze­niu nie­waż­no­ści umo­wy, stro­ny zobo­wią­za­ne są do zwro­tu wza­jem­nie uzy­ska­nych od sie­bie świad­czeń. Jest to jed­no­znacz­ne z tym, że kre­dy­to­bior­cy — zgod­nie z prze­pi­sa­mi kodek­su cywil­ne­go o bez­pod­staw­nym wzbo­ga­ce­niu — po stwier­dze­niu nie­waż­no­ści umo­wy przy­słu­gu­je wobec ban­ku rosz­cze­nie o zwrot wpła­co­nych w związ­ku z kre­dy­tem środ­ków pie­nięż­nych, jako świad­cze­nia nie­na­leż­ne­go. Bank ma zatem obo­wią­zek doko­na­nia zwro­tu na rzecz kre­dy­to­bior­cy wszyst­kich otrzy­ma­nych wpłat tytu­łem spła­ty rat kre­dy­tu, pro­wi­zji, odse­tek oraz innych kosz­tów zwią­za­nych z zawar­tą umo­wą kredytu.

Fran­ko­wicz ma nato­miast obo­wią­zek zwró­ce­nia dokład­nie takiej kwo­ty, jaką otrzy­mał od ban­ku przy zawar­ciu umo­wy, a więc bez dodat­ko­wych odse­tek czy kosz­tów w posta­ci pro­wi­zji i opłat. W sytu­acji, gdy bank wypła­cił kre­dy­to­bior­cy kwo­tę np. 250.000,00 zł, to przy stwier­dze­niu nie­waż­no­ści umo­wy taką wła­śnie kwo­tę powi­nien on zwró­cić na rzecz ban­ku. Przy czym co istot­ne Kre­dy­to­bior­ca nie musi posia­dać środ­ków na natych­mia­sto­wy zwrot pozo­sta­łej czę­ści kapi­ta­łu ban­ko­wi, gdyż prze­pi­sy umoż­li­wia­ją roz­ło­że­nie speł­nie­nia świad­cze­nia na raty (zgod­nie z art. 320 k.p.c.). Wystę­pu­jąc zatem z żąda­niem stwier­dze­nia nie­waż­no­ści umo­wy, każ­dy kre­dy­to­bior­ca musi się liczyć z takim obo­wiąz­kiem zwrotu.

Spo­sób roz­li­cze­nia powyż­szych świad­czeń zale­ży od przy­ję­tej przez sąd w danej spra­wie meto­dy (teo­rii) wza­jem­nych roz­li­czeń stron. Obec­nie do roz­li­cze­nia docho­dzi naj­czę­ściej z zasto­so­wa­niem teo­rii dwóch kon­dyk­cji, któ­rej głów­nym zało­że­niem jest, iż każ­dej ze stron przy­słu­gu­je jej wła­sne rosz­cze­nie o zwrot speł­nio­ne­go świad­cze­nia. Bank posia­da rosz­cze­nie o zwrot fak­tycz­nie wypła­co­nej kwo­ty kre­dy­tu, nato­miast kre­dy­to­bior­ca ma rosz­cze­nie o zwrot świad­czeń, któ­re wpła­cił na rzecz ban­ku z tytu­łu spła­ty kredytu.

Koniec z ryzy­kiem kursowym

Kolej­nym skut­kiem stwier­dze­nia nie­waż­no­ści umo­wy kre­dy­tu fran­ko­we­go jest pozby­cie się nega­tyw­nych kon­se­kwen­cji umo­wy, któ­ra zawie­ra­ła nie­ko­rzyst­ne dla kre­dy­to­bior­cy klau­zu­le prze­li­cze­nio­we. War­to pamię­tać o tym, że na sku­tek wpro­wa­dze­nia do umów kre­dy­tów CHF klau­zul prze­li­cze­nio­wych, nie­jed­no­krot­nie pomi­mo doko­ny­wa­nia regu­lar­nych spłat kre­dy­tu przez kil­ka­na­ście lat, sal­do kre­dy­tu fran­ko­we­go prze­wyż­sza obec­nie kwo­tę udo­stęp­nio­nych począt­ko­wo kre­dy­to­bior­cy środ­ków pie­nięż­nych. Przy­czy­ną tego jest wyra­że­nie przez bank sal­da kre­dy­tu w CHF, pomi­mo tego, że kre­dy­to­bior­cy nigdy nie otrzy­ma­li do dys­po­zy­cji walu­ty obcej, lecz PLN.

Wykre­śle­nie hipo­te­ki z księ­gi wieczystej

War­to jesz­cze dodać, że stwier­dze­nie nie­waż­no­ści umo­wy tzw. kre­dy­tu fran­ko­we­go przy­no­si sku­tek w posta­ci nie­waż­no­ści usta­no­wio­nych zabez­pie­czeń spła­ty kre­dy­tu, w szcze­gól­no­ści w posta­ci hipo­te­ki oraz wszel­kich innych umów zawar­tych w związ­ku z umo­wa kre­dy­to­wą, np. doty­czą­cych ubez­pie­cze­nia niskie­go wkła­du wła­sne­go. Spra­wia to, iż kre­dy­to­bior­ca może wnio­sko­wać o wykre­śle­nie wpi­su o hipo­te­ce z księ­gi wie­czy­stej nie­ru­cho­mo­ści będą­cej przed­mio­tem zabez­pie­cze­nia kre­dy­tu, co korzyst­nie wpły­nie na war­tość nie­ru­cho­mo­ści. Co więc nie­zwy­kle waż­ne – kre­dy­to­bior­ca pozo­sta­je wła­ści­cie­lem nie­ru­cho­mo­ści, któ­ra jest już wol­na od obcią­żeń, a ponad­to odzy­sku­je zdol­ność kredytową.

Z wyżej wymie­nio­nych powo­dów, usta­le­nie nie­waż­no­ści umo­wy kre­dy­tu CHF jest roz­wią­za­niem korzyst­nym dla kre­dy­to­bior­ców fran­ko­wych, choć może rodzić ryzy­ko uwi­kła­nia się w odręb­ny pro­ces z ban­kiem, któ­ry chcąc odzy­skać przy­naj­mniej część należ­nych w jego mnie­ma­niu środ­ków, może pozwać kre­dy­to­bior­cę o zwrot udo­stęp­nio­ne­go kapi­ta­łu, czy też o wyna­gro­dze­nie za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu, o czym pisa­li­śmy w poprzed­nim wpisie.

Podej­mu­jąc decy­zję o zło­że­niu pozwu prze­ciw­ko ban­ko­wi do sądu war­to więc skon­sul­to­wać wszyst­kie korzy­ści i ryzy­ka pły­ną­ce z unie­waż­nie­nia umo­wy z praw­ni­kiem zna­ją­cym się na tego rodza­ju spra­wach. Każ­da spra­wa jest bowiem inna i dla każ­de­go klien­ta inne roz­wią­za­nie może być optymalne.