Korzystanie z kapitału — sprawa w TSUE C‑520/21 — na wyrok jeszcze poczekamy

Fran­ko­wi­cze nie pierw­szy raz muszą uzbro­ić się w cier­pli­wość, bowiem wyrok TSUE ws. wyna­gro­dze­nia za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu może zapaść za dopie­ro za rok 

W dniu 12 paź­dzier­ni­ka 2022 r. w TSUE odby­ła się roz­pra­wa doty­czą­ca pra­wa ban­ków do otrzy­ma­nia wyna­gro­dze­nia za bez­u­mow­ne korzy­sta­nie z kapi­ta­łu po unie­waż­nie­niu umo­wy (spra­wa C‑520/21). Spra­wa zosta­ła zaini­cjo­wa­na przez Sąd Rejo­no­wy w War­sza­wie, któ­ry zwró­cił się z pyta­niem pre­ju­dy­cjal­nym do TSUE doty­czą­cym tego, czy w przy­pad­ku nie­waż­no­ści umo­wy kre­dy­tu ban­ki i kon­su­men­ci mogą doma­gać się tak­że innych świad­czeń. Pyta­nie zosta­ło zaini­cjo­wa­ne z uwa­gi na to, że w zde­cy­do­wa­nej więk­szo­ści spraw sądo­wych ban­ki prze­gry­wa­ją pro­ce­sy ini­cjo­wa­ne przez kon­su­men­tów (sta­ty­sty­ka wygra­nych przez kre­dy­to­bior­ców spraw fran­ko­wych wyno­si już ok. 96%), co pro­wa­dzi do usta­le­nia nie­waż­no­ści zawar­tych umów kre­dy­tów indeksowanych/ deno­mi­no­wa­nych do CHF. Nato­miast ban­ki coraz czę­ściej wystę­pu­ją w sto­sun­ku do Fran­ko­wi­czów z wezwa­nia­mi lub pozwa­mi o tzw. wyna­gro­dze­nie za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu, o walo­ry­za­cję udo­stęp­nio­ne­go kre­dy­to­bior­cy kapi­ta­łu kre­dy­tu lub o odszkodowanie.

W trak­cie wspo­mnia­nej roz­pra­wy obszer­ne sta­no­wi­ska przed­sta­wi­li: peł­no­moc­nik kre­dy­to­bior­cy, peł­no­moc­nik ban­ku, ale też przed­sta­wi­ciel pol­skie­go rzą­du, Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich, Rzecz­nik Finan­so­wy, Komi­sji Euro­pej­skiej oraz war­szaw­ski pro­ku­ra­tor i Prze­wod­ni­czą­cy Komi­sji Nad­zo­ru Finan­so­we­go. Więk­szość pod­mio­tów przed­sta­wi­ła sta­no­wi­ska jed­no­znacz­nie korzyst­ne dla kre­dy­to­bior­ców, ewi­dent­nie negu­ją­ce ist­nie­nie jakich­kol­wiek pod­staw praw­nych dla docho­dze­nia przez kre­dy­to­daw­ców jakich­kol­wiek dodat­ko­wych środ­ków innych, niż sam nomi­nal­ny kapi­tał kre­dy­tu udo­stęp­nio­ne­go kre­dy­to­bior­cy, któ­re­go umo­wa zosta­ła uzna­na za nie­waż­ną w cało­ści. Prze­ciw­ne sta­no­wi­sko było­by bowiem zaprze­cze­niem celów unij­nej dyrek­ty­wy 93/13, mają­cej za zada­nie chro­nić kon­su­men­tów przed nie­uczci­wy­mi (nie­do­zwo­lo­ny­mi) warun­ka­mi umów. Odmien­ne sta­no­wi­sko zaj­mu­je oczy­wi­ście sek­tor ban­ko­wy, któ­ry kon­se­kwent­nie doma­ga się od kre­dy­to­bior­ców zapła­ty wyna­gro­dze­nia za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu, opie­ra­jąc się przy tym na pol­skim i unij­nym pra­wie, w tym rów­nież na dyrek­ty­wie 93/13, jak też na zasa­dach rów­no­ści i pro­por­cjo­nal­no­ści. Przed wyda­niem wyro­ku TSUE chce jesz­cze poznać opi­nię Rzecz­ni­ka Gene­ral­ne­go, któ­ra ma zostać przed­sta­wio­na 16 lute­go 2023 r.

Wyrok któ­ry zapad­nie, bez wąt­pie­nia będzie miał bar­dzo duże zna­cze­nie dla tysię­cy pol­skich rodzin, któ­re pod­ję­ły już decy­zję o wyto­cze­niu powódz­twa fran­ko­we­go o usta­le­nie nie­waż­no­ści umo­wy kre­dy­tu powią­za­ne­go z walu­tą CHF. Z dru­giej stro­ny pozwo­li na roz­wia­nie wąt­pli­wo­ści i być może spra­wi, że jesz­cze więk­sza licz­ba kre­dy­to­bior­ców wciąż nie­zde­cy­do­wa­nych na pro­ces fran­ko­wy, posta­no­wi zaini­cjo­wać takie postę­po­wa­nie w sądzie.

Nasza Kan­ce­la­ria rów­nież pro­wa­dzi spra­wy, w któ­rych kre­dy­to­bior­cy zosta­li pozwa­ni przez bank o wyna­gro­dze­nie za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu. O tym, jakie czyn­no­ści pod­jąć w sytu­acji, gdy bank będzie doma­gał się od kre­dy­to­bior­cy wyna­gro­dze­nia za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu już pisa­li­śmy w innym wpi­sie, do zapo­zna­nia się z któ­rym, tak­że zachęcamy

War­to pod­kre­ślić, że pol­skie pra­wo nie zawie­ra prze­pi­sów, któ­re mogły­by stać się pod­sta­wą do zasą­dze­nia ban­kom jakich­kol­wiek środ­ków tytu­łem wyna­gro­dze­nia za bez­u­mow­ne korzy­sta­nie z kapi­ta­łu. Stąd w pismach kie­ro­wa­nych przez peł­no­moc­ni­ków ban­ków, obser­wu­je­my nie­jed­no­krot­nie odwo­ła­nie do prze­pi­sów z zakre­su pra­wa podat­ko­we­go, zasad współ­ży­cia spo­łecz­ne­go, wskaź­ni­ków infla­cji, czy też wresz­cie ogól­ne­go poczu­cia spra­wie­dli­wo­ści. Zwy­kle rosz­cze­nia ban­ków oscy­lu­ją w gra­ni­cy ok. 30–50 % kwo­ty wypła­co­ne­go kre­dy­tu, co zwa­żyw­szy na rosną­ce wciąż sal­da zobo­wią­zań Fran­ko­wi­czów, może być i tak korzyst­niej­sze niż dal­sza spła­ta zadłu­że­nia wyra­żo­ne­go w CHF, któ­re nie­jed­no­krot­nie prze­wyż­sza sumy udo­stęp­nio­ne przez ban­ki tytu­łem kapi­ta­łu kredytu.

Zde­cy­do­wa­na więk­szość praw­ni­ków, jak też insty­tu­cje wspie­ra­ją­ce kon­su­men­tów, sto­ją na sta­no­wi­sku, że wyrok TSUE będzie korzyst­ny dla kre­dy­to­bior­ców i zakoń­czy wresz­cie spór i wąt­pli­wo­ści wokół tego, czy ban­kom w ogó­le jakie­kol­wiek wyna­gro­dze­nie za korzy­sta­nie z ich kapi­ta­łu się nale­ży. Wyrok w któ­rym TSUE ponow­nie wes­prze jed­no­znacz­nie Fran­ko­wi­czów, z pew­no­ścią spra­wi, że jesz­cze odważ­niej będą oni mogli doma­gać się unie­waż­nie­nia umów fran­ko­wych, któ­re zosta­ły skon­stru­owa­ne przez ban­ki w spo­sób jed­no­znacz­nie wadliwy.