Kolejny znaczący sukces Frankowiczów — TSUE uznaje zarzut zatrzymania banków w sprawach frankowych za niezgodny z dyrektywą 93/13 — stanowisko TSUE ws. C‑42/22 z 8 maja 2024

W dniu 8 maja 2024 roku Try­bu­nał Spra­wie­dli­wo­ści Unii Euro­pej­skiej wydał wycze­ki­wa­ne orze­cze­nie w spra­wie o sygn. C‑424/22. Unij­ni sędzio­wie odnie­śli się do pyta­nia pre­ju­dy­cjal­ne­go sfor­mu­ło­wa­ne­go pod koniec stycz­nia 2022 roku przez Sąd Okrę­go­wy w Kra­ko­wie, roz­pa­tru­ją­cy spra­wę doty­czą­cą tzw. kre­dy­tu fran­ko­we­go, w któ­rej spór toczy się pomię­dzy kre­dy­to­bior­ca­mi a pozwa­nym San­tan­der Ban­kiem, a to doty­czą­ce­go sto­so­wa­nia pra­wa zatrzy­ma­nia w kon­tek­ście kre­dy­tów frankowych.

W majo­wym orze­cze­niu Try­bu­nał uznał sto­so­wa­nie zarzu­tu zatrzy­ma­nia za nie­do­pusz­czal­ne i nie­zgod­ne z dyrek­ty­wą unij­ną. TSUE orzekł, że prze­pi­sy Dyrek­ty­wy 93/13 sto­ją na prze­szko­dzie sto­so­wa­niu pra­wa zatrzy­ma­nia przez ban­ki w sytu­acji, gdy umo­wa była nie­waż­na z powo­du zawar­cia w niej nie­uczci­wych warun­ków. To ozna­cza, że kon­su­ment nie może być zmu­sza­ny do zwro­tu cało­ści poży­czo­nej kwo­ty, zanim otrzy­ma zwrot środ­ków nie­na­leż­nie pobra­nych przez bank. Tym samym zarzut zatrzy­ma­nia nie może utrud­niać lub unie­moż­li­wiać kre­dy­to­bior­cy egze­kwo­wa­nia kwot zasą­dzo­nych wyro­kiem sądu.

Pra­wo zatrzy­ma­nia jest regu­lo­wa­ne w pol­skim pra­wie poprzez art. 496 kodek­su cywil­ne­go – jest to insty­tu­cja, któ­ra pozwa­la ban­kom na wstrzy­my­wa­nie wyko­na­nia wyro­ku sądo­we­go unie­waż­nia­ją­ce­go kre­dyt we fran­kach i zasą­dza­ją­ce­go na rzecz Fran­ko­wi­czów zwrot wpła­co­nych na rzecz ban­ku rat, do cza­su zaofia­ro­wa­nia przez kre­dy­to­bior­ców zwro­tu całej sumy kapi­ta­łu kre­dy­tu, jaka zosta­ła im udo­stęp­nio­na przez bank. Taka kon­struk­cja sta­wia kre­dy­to­bior­ców w nie­ko­rzyst­nej sytu­acji, gdyż muszą zwró­cić cały kapi­tał kre­dy­tu, zanim będą mogli ubie­gać się o zwrot kwot zasą­dzo­nych od ban­ku w wyro­ku z tytu­łu nie­waż­nej umo­wy kre­dy­tu, w sytu­acji gdy – jak ma to miej­sce w więk­szo­ści toczą­cych się spraw sądo­wych – kre­dy­to­bior­cy już odda­li kwo­tę wyko­rzy­sta­ne­go kapi­ta­łu kre­dy­tu ban­ko­wi i uwzględ­nie­nie zarzu­tu zatrzy­ma­nia, zmu­sza­ło­by ich do ponow­ne­go zgro­ma­dze­nia i zaofia­ro­wa­nia ban­ko­wi takiej samej kwo­ty kapi­ta­łu kre­dy­tu, któ­ra zresz­tą już jest w dys­po­zy­cji ban­ku, ponie­waż kre­dy­to­bior­cy odda­li mu ją w spła­ca­nych ratach kredytu.

Dodat­ko­wo zda­niem czę­ści sędziów roz­po­zna­ją­cych spra­wy kre­dy­tów CHF, uwzględ­nie­nie zarzu­tu zatrzy­ma­nia skut­ko­wa­ło – nie­za­sad­nie w naszej opi­nii – odda­la­niem rosz­cze­nia kon­su­men­ta o zasą­dze­nie od docho­dzo­nych w pozwie kwot odse­tek usta­wo­wych za opóź­nie­nie za cały czas trwa­nia procesu.

Decy­zja TSUE sta­no­wi zatem waż­ny punkt zwrot­ny dla wszyst­kich kre­dy­to­bior­ców fran­ko­wych w Pol­sce, któ­rzy zde­cy­do­wa­li się na wyto­cze­nie powódz­twa ban­ko­wi i unie­waż­nie­nie swo­jej umo­wy kre­dy­tu CHF w całości.

Naj­now­sze posta­no­wie­nie TSUE wyda­ne w spra­wie C‑424/22 jest spój­ne z inny­mi orze­cze­nia­mi TSUE i sta­no­wi swe­go rodza­ju roz­sze­rze­nie gru­dnio­we­go sta­no­wi­ska TSUE zaję­te­go w spra­wie C‑28/22, zgod­nie z któ­rym Fran­ko­wicz nie może zostać pozba­wio­ny odse­tek za czas trwa­nia spra­wy fran­ko­wej. Ostat­nie posta­no­wie­nie TSUE w spra­wie zarzu­tu zatrzy­ma­nia doty­czy nato­miast nie tyl­ko praw kon­su­men­ta do otrzy­ma­nia odse­tek, ale ogól­nie pra­wa do odzy­ska­nia przy­zna­nych mu świad­czeń na mocy pra­wo­moc­ne­go wyro­ku. Skut­kiem tego będzie utra­ta przez ban­ki korzy­ści, któ­rą dotąd czer­pa­ły z prze­dłu­ża­nia pro­ce­sów sądo­wych, ponie­waż aktu­al­nie za cały czas trwa­nia spra­wy sądo­wej prze­gry­wa­ją­cy spra­wę bank będzie zobo­wią­za­ny do zapła­ty kre­dy­to­bior­com odse­tek usta­wo­wych za opóź­nie­nie, któ­re sta­no­wić będą znacz­ne zyski dla kre­dy­to­bior­ców i jed­no­cze­śnie będą dotkli­we dla banków.

Naj­now­sze wyro­ki TSUE przy­czy­nią się do jesz­cze więk­szych korzy­ści Fran­ko­wi­czów wyni­ka­ją­cych z pozy­wa­nia ban­ków i doma­ga­nia się nie tyl­ko usta­le­nia nie­waż­no­ści całej wadli­wej umo­wy kre­dy­tu fran­ko­we­go, ale tak­że zwro­tu wszyst­kich wpła­co­nych w wyko­na­niu tej nie­waż­nej umo­wy kwot, któ­re powięk­szo­ne zosta­ną o odset­ki usta­wo­we za opóź­nie­nie. War­to tutaj przy­po­mnieć, że usta­wo­we odset­ki za opóź­nie­nie wyno­szą aktu­al­nie aż 11,25% rocz­nie. Śred­nia korzyść kre­dy­to­bior­cy z uzy­ska­nia orze­cze­nia usta­la­ją­ce­go nie­waż­ność umo­wy kre­dy­to­wej może zatem znacz­nie się zwięk­szyć. Zda­niem eks­per­tów ozna­cza to wzrost o nawet kil­ka­dzie­siąt tysię­cy zło­tych, ponie­waż wyso­kość odse­tek zale­ży nie tyl­ko od wyso­ko­ści rosz­cze­nia, ale tak­że od cza­su trwa­nia pro­ce­su sądo­we­go. Wydłu­że­nie pro­ce­sów fran­ko­wych sta­nie się więc dla ban­ków kom­plet­nie nie­opła­cal­ne, gdyż będą one tra­cić z mie­sią­ca na mie­siąc w związ­ku z nali­cza­ją­cy­mi się odset­ka­mi. Co za tym, idzie poja­wia się więc real­na szan­sa na znacz­ne przy­śpie­sza­nie pro­ce­sów fran­ko­wych i szyb­sze odzy­ski­wa­nie pie­nię­dzy przez Kredytobiorców!

Nie­wąt­pli­wie dla Fran­ko­wi­czów oma­wia­ne powy­żej posta­no­wie­nie Try­bu­na­łu Spra­wie­dli­wo­ści UE to kolej­ny duży suk­ces, któ­ry umac­nia ich i tak już dobrą pozy­cję w spo­rach z ban­ka­mi. Sek­tor ban­ko­wy musi pogo­dzić się z kolej­ną poraż­ką i mimo, że ban­ki nadal pró­bu­ją korzy­stać z pra­wa zatrzy­ma­nia – oświad­cze­nia o sko­rzy­sta­niu z pra­wa zatrzy­ma­nia są wciąż skła­da­ne, pomi­mo omó­wio­ne­go powy­żej sta­no­wi­ska TUSE — jed­nak wszyst­ko wska­zu­je na to, że ich wnio­ski prze­sta­ną być po pro­stu przez sądy uwzględniane.