Co dla Frankowiczów oznacza koniec stawki LIBOR?

Co dla Fran­ko­wi­czów ozna­cza koniec staw­ki LIBOR?

Zgod­nie z decy­zją pod­ję­tą przez Komi­sję Euro­pej­ską w spra­wie alter­na­tyw­ne­go wskaź­ni­ka refe­ren­cyj­ne­go sto­py pro­cen­to­wej, od stycz­nia 2022 r. wskaź­ni­kiem tym jest SARON (Swiss Ave­ra­ge Rate Over­ni­ght). Zastą­pił on bra­ny dotych­czas pod uwa­gę przy wyli­cza­niu opro­cen­to­wa­nia w umo­wach kre­dy­to­wych walo­ry­zo­wa­nych kur­sem fran­ka szwaj­car­skie­go LIBOR CHF. Sto­pa SARON zosta­ła wska­za­na przez szwaj­car­ską kra­jo­wą gru­pę robo­czą ds. stóp refe­ren­cyj­nych fran­ka szwaj­car­skie­go w 2020 r., jako wskaź­nik mogą­cy zastą­pić dotych­cza­so­wy LIBOR, a decy­zję tę popar­ły orga­ny państw człon­kow­skich – w Pol­sce Naro­do­wy Bank Pol­ski oraz Komi­sja Nad­zo­ru Finansowego.

Sama zmia­na wskaź­ni­ka powin­na być dla klien­tów oraz ban­ków neu­tral­na, choć wystę­pu­ją zasad­ni­cze róż­ni­ce w spo­so­bie ich usta­la­nia. Wąt­pli­wo­ści kre­dy­to­bior­ców budzi to, że na mocy roz­po­rzą­dze­nia wyko­naw­cze­go opu­bli­ko­wa­ne­go przez Komi­sję Euro­pej­ską (2021/1847) zmia­na na SARON ma nastą­pić bez koniecz­no­ści pod­pi­sy­wa­nia przez stro­ny anek­sów do obo­wią­zu­ją­cych umów walo­ry­zo­wa­nych do walu­ty CHF. W celu unik­nię­cia wahań wskaź­ni­ka, któ­re mogły­by ujem­nie oddzia­ły­wać na kre­dy­to­bior­ców, roz­po­rzą­dze­nie wpro­wa­dza sta­ły spre­ad kory­gu­ją­cy, o któ­ry powięk­sza­ny jest SARON.

Choć w ostat­nim cza­sie Bank BPH S.A. przy­go­to­wał pro­jek­ty anek­sów i prze­słał kre­dy­to­bior­com fran­ko­wym, to pod­kre­śla­my, że nie ma obo­wiąz­ku ich pod­pi­sy­wa­nia – zmia­na LIBOR na SARON nastą­pi­ła bowiem auto­ma­tycz­nie, a bank – jak sam przy­zna­je w piśmie infor­mu­ją­cym – anek­sem chce zabez­pie­czyć się przed sytu­acją, w któ­rej rów­nież wskaź­nik SARON został­by zli­kwi­do­wa­ny. Dodat­ko­wym argu­men­tem za nie­za­sad­no­ścią pod­pi­sy­wa­nia anek­sów jest to, że kre­dy­to­bior­cy kwe­stio­nu­ją waż­ność zawar­tych umów kre­dy­tów CHF, stąd nie­ce­lo­we jest jakie­kol­wiek ich aneksowanie.

Kre­dy­to­bior­cy oba­wia­ją się o poten­cjal­ny wpływ wpro­wa­dza­nych roz­wią­zań na moż­li­wo­ści docho­dze­nia rosz­czeń, wyni­ka­ją­cych z umów kre­dy­to­wych przed sądem, a tak­że na to, że likwi­da­cja LIBOR CHF może wią­zać się z nie­waż­no­ścią umów, odno­szą­cych się do tej sto­py. W naszej opi­nii zmia­na sto­py LIBOR na SARON nie odci­na kre­dy­to­bior­com dro­gi do egze­kwo­wa­nia swo­ich praw w sądzie, co wię­cej war­to zasta­no­wić się, czy likwi­da­cja LIBOR CHF nie jest rów­no­znacz­na z nie­waż­no­ścią umo­wy kre­dy­tu. W prze­szło­ści prze­cież, gdy zmie­ni­ło się bry­tyj­skie sto­wa­rzy­sze­nie, któ­re publi­ko­wa­ło staw­ki LIBOR, zapa­da­ły wyro­ku ogła­sza­ją­ce nie­waż­ność tych umów, a brak wskaź­ni­ka wska­za­ne­go w umo­wie powo­do­wał, że ta umo­wa sta­wa­ła się nieważna.

Do TSUE wpły­nę­ła już pierw­sza skar­ga na roz­po­rzą­dze­nie KE wpro­wa­dza­ją­ce wskaź­nik SARON w kre­dy­tach CHF. W skar­dze pod­kre­ślo­ne zosta­ło, że auto­ma­tyzm we wpro­wa­dze­niu nowe­go wskaź­ni­ka zbyt moc­no inge­ru­je w obo­wią­zu­ją­ce umo­wy kre­dy­to­we, a sam mecha­nizm wyli­cza­nia staw­ki refe­ren­cyj­nej jest nie­ja­sny. Co wię­cej same ban­ki i ich przed­sta­wi­cie­le rów­nież utrzy­my­wa­li, że umo­wy kre­dy­tów moż­na zmie­nić tyl­ko ugo­dą albo wyro­kiem sądu, a żaden akt pra­wa nie może zmie­nić ich treści.

Czy więc zmia­na LIBOR na SARON sta­nie się rów­nież przy­czy­ną kwe­stio­no­wa­nia umów kre­dy­to­wych przez kre­dy­to­bior­ców fran­ko­wych w sądach?